Z Waldemarem Żbikiem, doradcą zajmującym się tematyką spółdzielni socjalnych rozmawiamy o problemach, z którymi borykają się spółdzielnie socjalne w Polsce.
Jest Pan specjalistą ds. spółdzielni socjalnych. Skąd zainteresowanie tematyką ekonomii społecznej?
Jest to dla mnie połączenie dwóch podstawowych elementów: możliwości prowadzenia własnego biznesu i robienia czegoś dobrego dla innych. Jest to zresztą wpisane w istotę przedsiębiorczości społecznej, która polega na prowadzeniu działalności gospodarczej po to by osiągać określone cele społeczne.
Szacuje się, że zdecydowana większość spółdzielni socjalnych w Polsce kończy swoją działalność po upływie roku. Jakie są przyczyny tego zjawiska?
Myślę, że trochę Pan przesadził, ale faktycznie szacuje się, że z ponad 1 200 spółdzielni socjalnych zarejestrowanych w tej chwili w Polsce, działa ok. 40-50%. Przyczyny są różne. Część spółdzielni socjalnych, zwłaszcza tych pierwszych, powstawała bez pomysłu na biznes. Teraz jest już trochę lepiej, ale do ideału nadal jest daleko. Musimy pamiętać, że jeśli spółdzielni powstała korzystając z dotacji, to musi działać minimum rok. W przypadku środków unijnych dodatkowo po roku kończy się wsparcie pomostowe, więc dopiero wówczas spółdzielnia mierzy się z wieloma problemami bez wsparcia lub przy znacznie mniejszym wsparciu. Czasem jest tak, że przychody są niższe niż pierwotnie planowano i nie wystarczają na zatrudnienie i 5 osób, czasem spółdzielcy przesypiaj pierwsze miesiące uśpieni wsparciem pomostowym, a czasem po prostu nie dochodzą do porumienienia, maja różne wizje i to decyduje o szybkim końcu spółdzielni.
Na co należy zwrócić uwagę przy zakładaniu spółdzielni socjalnej, by z sukcesem mogła funkcjonować na rynku?
Oczywiście jest tutaj szereg spraw prawnych związanych np. z przygotowaniem statutu spółdzielni czy zorganizowaniem walnego zgromadzenia założycielskiego. Nie to jest jednak najważniejsze. Kluczowe będą profesjonalne przygotowania do założenia firmy, tam gdzie jest to możliwe – przetestowanie elementów modelu biznesowego oraz przygotowanie realnego biznes planu.
Druga sprawa, to kwestia budowania zespołu, wzajemnego zaufania i świadomości w co wchodzimy i na jakich zasadach. Na tym etapie ważny będzie wybór zarządu. Czasem już tutaj dochodzi do konfliktów i nieporozumień. Zarząd będzie odpowiadał za rozwijanie działalności gospodarczej, więc decyzja o tym, kto wejdzie w jego skład jest jedną z pierwszych poważnych.
Jakie najczęstsze błędy popełniają młodzi spółdzielcy?
Czasem jest to huraoptymizm („jakoś to będzie”, „mamy nadzieję, że klienci przyjdą” etc.), czasem, o dziwo, brak aktywności i czekanie na klientów. Czasem trudności sprawia brak doświadczenia w pracy na etacie i nieumiejętność wyobrażenia sobie jak ta przyszła firma ma działać. Jeśli kogoś interesuje kwestia problemów spółdzielni socjalnych zapraszam do pobrania bezpłatnego raportu dot. zarządzania spółdzielnią socjalną. Można to zrobić tutaj.
Czy pomimo problemów z którymi borykają się spółdzielnie socjalne uważa Pan, że mają rację bytu w naszej rzeczywistości?
Tak. Spółdzielnię są dobrym narzędziem, ale tylko w pewnych warunkach. Na pewno nie jest tak, że spółdzielnia socjalna jest doskonałym narzędziem dla każdej osoby bezrobotnej czy niepełnosprawnej.
W takim razie kto odnajdzie się w spółdzielni socjalnej?
Na pewno taka osoba powinna mieć umiejętność pracy w grupie oraz kwalifikacje zawodowe, choć zawsze można je jeszcze zwiększyć w ramach szkoleń. Ważne też by taka osoba dobrze rozumiała swoją rolę w spółdzielni oraz była świadoma zarówno swoich praw, jak i obowiązków jako członka. Członek, który definiuje siebie tylko jako pracownika i nic go nie obchodzi, to złe rozwiązanie. Podobnie, jak członek, który chce mieć wpływ na każdą, nawet najmniejszą decyzję i wchodzi w kompetencje zarządu.
Wlademar Żbik – trener i doradca. Od 2006 roku zajmuje się tematyką spółdzielni socjalnych. Prowadzi portal Spółdzielnia Socjalna w Praktyce.
Dodaj komentarz